In de 16de eeuw beleefde Antwerpen haar Gouden Eeuw. Het zegt genoeg als men haar vergelijkt met het New York van vandaag. Haar rijkdom had Antwerpen te danken aan haar Haven, waar ook Jakob Fugger veelvuldig gebruik van maakte. Na de Bezetting door de Spanjaarden en de Sluiting van de Schelde gaat het echter bergaf, totdat de haven van Antwerpen in de 19de eeuw terug begint te groeien en nu tot één van de belangrijkste havens van Europa gerekend wordt naast Rotterdam en Hamburg.
In het kader van het Erasmusproject rond Jakob Fugger hebben wij de opdracht om de geschiedenis van de Haven van Antwerpen in kaart te brengen. Een facet dat vanuit de stad Antwerpen sterk belicht wordt, is de geschiedenis van de Red Star Line. We beslissen om daarover meer informatie in te winnen. Dit verhaal sluit ook aan bij een gelijkaardige gebeurtenis uit de tijd van Jakob Fugger: de godsdienstoorlogen tussen katholieken en protestanten. Ook toen moesten mensen hun hebben en houden achterlaten, in de hoop elders (meer) geluk te vinden.
Veel beeldmateriaal is er over die periode op het einde van de 19de en in het begin van de 20ste eeuw niet te vinden, want wie houdt zich nu bezig met arme mensen? Dat levert immers geen geld op. Gelukkig is er de schilder Eugeen Van Mieghem (1875-1930), die een unieke plaats inneemt met zijn werk. Geen enkele andere kunstenaar in eender welke Europese havenstad was zo begaan met het harde, zware lot van het gewone volk en de landverhuizers die hoopten op een beter leven in de Verenigde Staten.
Begin 20ste eeuw hoefde Eugeen Van Mieghem niet ver te lopen om de wereld te zien voorbijkomen. Zijn moeder hield een café open in de haven van Antwerpen, recht tegenover een loods van rederij Red Star Line. Daar werden de kandidaat-emigranten onderworpen aan een eerste medische controle. Van Mieghem maakte honderden tekeningen van die gelukzoekende landverhuizers.
In Cepa wordt een tentoonstelling georganiseerd over de jonge Van Mieghem, Antwerpen rond 1899. Voor deze expositie zijn veertig schilderijen, pastels en tekeningen geselecteerd, waarvan er veel voor het eerst terug te zien zijn. Ze komen immers bijna allemaal uit privéverzamelingen. Aan de hand van deze werken krijgt de bezoeker een goed inzicht van het culturele en economische leven van Antwerpen op de overgang van de negentiende en twintigste eeuw. Foto’s, affiches en documenten maken het tijdsbeeld compleet.
Op maandag 29 november 2021 krijgen we een rondleiding door Erwin Joos, curator van het Eugeen Van Mieghem Museum. Hij vestigt onze aandacht op talrijke carnavalstaferelen die Van Mieghem rond 1902 schilderde. Carnaval was toen een roes waarin de hele stad zich onderdompelde. Veel aandacht besteedde de schilder ook aan het uitgaansleven op De Keyserlei, met speciale interesse voor de wandelgangen van cocottes die rijke heren probeerden te strikken. Van Mieghem legde ook zijn privéleven vast. In 1902 werd hij vader en begon hij moeder en zoon te schilderen en kinderportretten in het algemeen. Het jonge huwelijk eindigde abrupt in 1905 toen zijn vrouw, model en muze overleed aan tbc. Haar korte ziekteproces legde de kunstenaar vast in schrijnende tekeningen. Pas na 1910 zou Van Mieghem zich bijna exclusief toeleggen op het weergeven van het harde leven aan de dokken, maar dat wordt het verhaal van een volgende expo in april, die we natuurlijk ook zullen bezoeken.
Omwille van auteursrechten op sommige schilderijen zijn er aan dit artikel geen foto’s toegevoegd.