We hebben het dus nog mogen meemaken. Op zaterdag 13 mei 2023 ontmoetten studenten uit Almadén, Antwerpen, Augsburg en Sterzing elkaar in Bratislava. Na een korte rondleiding over de binnenplaats van het kasteel van Bratislava, waar ze konden genieten van een indrukwekkend uitzicht op de grootste rivier van Slowakije, de grootste woonwijk van Centraal-Europa en de enige bewezen UFO, trokken ze naar het historische centrum van de hoofdstad en vervolgens met een gezamenlijke bus naar Banská Bystrica, de locatie van de laatste studentenmobiliteit. Na de ontmoeting met de gastgezinnen en de leerlingen van de Moskovská 2 basisschool, kwam iedereen samen in het mooiste huis op het plein van Banská Bystrica, het Beniczky restaurant, voor een feestelijk diner.
Zoals een goede gewoonte in ons project, behoorde de zondag toe aan de families en hun gasten. Studenten bezochten verschillende plaatsen in Banská Bystrica, ontdekten de schoonheid van de ondergrondse wereld in de Grot van de Dode Vleermuizen, keken naar Centraal Slowakije vanaf de top van Zvolen, moedigden hun Slowaakse klasgenoten aan bij een dans- of basketbalwedstrijd, spanden hun spieren in de Jump Arena en sommigen verbeterden hun richtvermogen, schietvaardigheden en overlevingsstrategieën in de Laser Arena. Het gezegde “eerst werken, dan pas plezier maken” is waar in het leven, maar voor ons was het andersom. We weten dat deze methode goed zat, omdat dit ook een vorm van samenwerking is en een goede voorbereiding op het harde werk in het veld bij de projectactiviteiten.
De mobiliteitsweek begon officieel op maandag – met de ontvangst van de buitenlandse leerlingen en leerkrachten op de gastschool, met een inleidend woord van de directrice, die iedereen hartelijk welkom heette en de deelnemers een periode vol onvergetelijke momenten en ervaringen toewenste.
Nadat de leerlingen in kleurrijke werkgroepen waren verdeeld en hadden gebrainstormd over het onderwerp “Wat verwacht ik van deze mobiliteit?”, bereidden de gastleerlingen een rondleiding door de school voor hun projectpartners voor. Ze toonden hun klasgenoten de lokalen en klaslokalen waar gewone en buitengewone activiteiten plaatsvinden, wat leidt tot het opdoen van nieuwe theoretische kennis en praktische vaardigheden. De volgende activiteiten vonden buiten plaats. Leerkrachten en leerlingen verplaatsten zich van de school naar het stadscentrum waar ze meer te weten kwamen over de geschiedenis van de stad met behulp van een stadsspel op de Actionbound app. Tijdens hun zoektocht leerden ze de vorst kennen die Banská Bystrica het privilege van een vrije koninklijke stad verleende, vonden ze het stadswapen en de eerste baden, evenals het enige dichtbare teken dat direct in verband kan worden gebracht met Jacob Fugger – een roos op de deur van een van de kerken. Het mozaïek van historische stukken werd echter voortgezet in de ervaringsgerichte tentoonstelling Thurzo-Fugger onder leiding van leerlingen van het Slowaakse Erasmus-team. Zij richtten hun verhaal op de geschiedenis van de kopermijnbouw en het bestaan van de Thurzo-Fugger Kopermaatschappij als de belangrijkste koperverwerker in de middeleeuwen en de op één na langstlopende onderneming op het grondgebied van het huidige Slowakije.
Na de lunch gingen de leerlingen naar Špania Dolina, de plaats met de oudste vermelding van kopermijnbouw in de regio. Na het bezoek aan het Kopermuseum werd de woordenschat van de leerlingen verrijkt met nieuwe termen zoals cementwater, smelten, koperen hamermolen, Herrengrunder bekers, enz. Aangezien deze bol van theoretische informatie alleen maar groter werd, moest hij praktisch ontward worden. Toen kon het echte “festival van wetenschap en onderzoek” beginnen. De biologie- en scheikundeleraren hadden fantastische werkbladen voor de leerlingen voorbereid, gericht op het ontdekken van de geheimen van mijnwateren, het zoeken naar sporen van blauwe stenen en de gevolgen van kopermijnbouw op planten, grond en water. Sommige leerlingen probeerden het mysterie van het “wonderwater” op te lossen door middel van experimenten. Ze ontdekten dat het de metamorfose was van minder waardevol ijzer in waardevoller koper door de werking van het cementerende water van de mijn. Anderen vonden een verband tussen namen als Giovanni Bellini, Tintoretto, Rafaël en het azuriet of malachiet in de vorm van groen pigment dat deze meesters gebruikten in hun schilderijen. Met behulp van een moderne methode bereidden ze synthetisch malachiet en leerden ze dat de voormalige koperen daken in Banská Bystrica nu groen zijn dankzij malachiet. De onderzoeksactiviteiten werden voortgezet op de mijnberg Maximilián en bij het meer eronder. Door de biodiversiteit van planten te bestuderen en te zoeken naar sporen van leven in het water dat uit de mijnberg stroomt, konden de leerlingen observeren hoe mijnbouwactiviteiten de natuur hebben aangetast, en dat die zich maar langzaam herstelt. Theoretisch en praktisch bereidden ze zich voor op de activiteiten van de volgende dag die in het teken stonden van de ecologische voetafdruk van het Erasmusproject.
Ons festival werd op dinsdag voortgezet met een bezoek aan de voormalige vrije koninklijke stad Ľubietová, die sinds de vroegste tijden in verband werd gebracht met mijnbouw en metallurgie. Deze activiteit heeft echter zijn sporen achtergelaten in de omgeving – sporen die de Erasmusteams moesten verkennen. Een continue groene coating kan worden waargenomen op de plaatsen waar drainagewater uitstroomt, op de dode planten langs en op de bodem van de vijver onder het Podlipa-heuvel. Onderzoeksactiviteiten gericht op het observeren van de transformatie van spijkers ondergedompeld in het cementatiewater in de vijver en andere delen van het mijnwater hebben de koperbelasting in het oppervlaktewater bevestigd.
Zou het oppervlak van Mars iets te maken kunnen hebben met Ľubietová? Het is moeilijk voor te stellen, maar het is niet onmogelijk. Mijnbergen zijn een onherbergzame omgeving, maar ondanks deze giftigheid geeft de natuur niet op en vindt ze haar weg. Alleen de meest winterharde soorten hebben unieke plantengemeenschappen gecreëerd die nergens anders te vinden zijn. Hiervan werden we overtuigd door het onderzoek van een andere Erasmusgroep, die zich richtte op de biodiversiteit van de vegetatie op de heuvels en op zoek ging naar ongewoon sterke plantensoorten die zelfs in giftige omstandigheden kunnen overleven.
Elk beekje, zelfs een door milieubelasting besmet beekje, kan, als het eenmaal deel uitmaakt van een grotere grote rivier, een bron van drinkwater zijn. De chemische samenstelling en vooral de aanwezigheid van zware metalen kan de diversiteit en het leven beïnvloeden. Hoe micro-organismen, ongewervelde en gewervelde dieren leven in water dat koper bevat en of ze in een gemeenschap met algen leven, waren vragen die een andere groep studenten probeerde te beantwoorden.
Een zeer interessant onderdeel van het programma van dinsdag was een demonstratie van historisch kopersmelten, voorbereid door OZ Libetha en het Banská Bystrica Geopark in samenwerking met de familie Dráb. De taak van de laatste groep leerlingen was om zoveel mogelijk informatie te verzamelen over het kopersmelten, van de voorbereiding tot het eindproduct, dat bijvoorbeeld een historisch zwaard was. Deze activiteit liet ook een ecologische voetafdruk achter op het landschap in de vorm van ontbossing, aangezien er een enorme hoeveelheid houtskool nodig was voor het kopersmelten. Opgenomen interviews met de smelters en historicus Martin Kvietok boden de studenten een schat aan informatie en antwoorden op al hun nieuwsgierige vragen.
Nadat de onderzoekgeest voldoende was verzadigd, was het echter ook nodig om het lichaam te verfrissen met een lekkere goulash en een balans te vinden tussen mentaal en fysiek werk. Daarom sloten de onderzoeksteams de dag af met sportieve activiteiten op de bowlingbaan in Banská Bystrica.
Woensdag stond in het teken van goud. Op de agenda stond een excursie naar Hodrusa-Hamre, waar de leerlingen hun eigen goudkorrels konden zoeken. Met een gids en deskundig commentaar konden ze het binnenste van de plaatselijke mijn van de Oude Heiligen leren kennen en de schoonheid van mineralen van over de hele wereld in de museumtentoonstelling bewonderen. De enige actieve goudmijn in de vorm van polymetallisch erts in Centraal-Europa bevindt zich in dit dorp. De excursie omvatte ook een kort bezoek aan het residubekken, dat wordt gebruikt om het zand te deponeren dat wordt geproduceerd tijdens de flotatiebehandeling van ertsen en de daaropvolgende zuivering van afvalwater door bezinking van het afvalzand.
In de namiddag trokken de leerlingen naar het zilveren Banská Štiavnica, waarvan ze de geschiedenis interactief konden leren kennen met behulp van een voorbereide Kahoot-quiz. Ze vonden de antwoorden op de quizvragen op een reliëf in het centrum van de stad. Aangezien de eerste brainstormsessie naar “liefdesverhalen” vroeg, was de volgende taak van de buitenlandse leerlingen om één vers uit Andrej Sládkovič’s langste liefdesgedicht “Marína” te leren en dit moment op video vast te leggen. In onze videogalerij kan je zien dat de leerlingen dit perfect hebben gedaan. De dag werd afgesloten met de “Reis in de Tijd”, een ervaringstentoonstelling waar je met behulp van moderne technologie – virtual reality, hologrammen, aanraakschermen – meegevoerd kunt worden naar het leven van de stad in de 18de eeuw. Dat is nu de wereld van de jeugd van tegenwoordig en alle liefhebbers van nieuwe technologieën. Geen wonder dat het moeilijk was om de leerlingen uit deze tentoonstelling te krijgen.
Het onderzoek naar de ecologische voetafdruk van het project werd donderdagochtend voortgezet. Na een officiële ontvangst door de tweede vice-burgemeester, de heer Martin Majling, in het historische stadhuis, werden de gasten verwelkomd door het bedrijf ZEDKO, dat als hoofddoel heeft het milieu op de lange termijn te beschermen door het recyclen van elektrisch afval, het raffineren van edelmetalen en het verdere gebruik ervan in de industrie. We weten al hoe metalen worden gewonnen, waar en hoe ze worden gebruikt en wat mijnbouw inhoudt. We weten ook dat onze aarde geen onuitputtelijke hulpbronnen heeft. Daarom is het noodzakelijk om het onderwerp duurzaamheid actief aan te pakken.
Donderdagmiddag stond in het teken van sport om iedereen in goede conditie te houden. Activiteiten zoals een emotionele parachute gericht op samenwerking tussen studenten, een ballonnengevecht, ritmisch-muzikale activiteiten en een basketbaltoernooi tussen de vijf landen boden iedereen quality time samen en een uitstekend alternatief voor onderzoekswerk.
Op vrijdag hadden we de gelegenheid om de heer Richard Kaňa te verwelkomen, die de leerlingen reeds ontmoet hadden tijdens het goudzoeken. In een opgenomen podcast vertelde hij over zijn leven als mijnwerker, de geschiedenis en de toekomst van deze industrie. De leerlingen hadden de vragen voorbereid als onderdeel van hun huiswerk voor de mobiliteit. De laatste dag was vooral een dag waarop de leerlingen werkten aan het verbeteren van vaardigheden zoals teamwerk, het werken met verzamelde informatie, foto- en videomateriaal en monsters, het evalueren van observaties en experimenten, het voorbereiden en presenteren van de resultaten van groepswerk en het presenteren van huiswerk voor elk land. En ze deden het perfect. Na twee uur samenwerken vatten de teams alle onderzoeksactiviteiten en de resultaten van hun werk samen in hun presentaties en maakten ze 2D-modellen en beeldmateriaal, waarmee het wetenschaps- en onderzoekfestival werd afgesloten.
Erasmusmobiliteiten gaan over ervaringen, nieuwe vriendschappen, maar vooral over reizen door Europa, wat helaas een voetafdruk achterlaat – een koolstofvoetafdruk. In het besef dat deze ook moet worden gecompenseerd, was een van de taken voor elk land het berekenen van de CO2-voetafdruk van hun reizen en het aantal bomen dat moet worden geplant om deze voetafdruk op de een of andere manier te compenseren. De presentaties van de leerlingen toonden veel goed uitgevoerd werk, gegevens, wiskundige berekeningen en, uiteindelijk, bomen. Het ging echter niet alleen om cijfers, dus hebben we symbolisch een Erasmusboom in de schooltuin geplant om ons te herinneren aan onze inzet voor het milieu. En hoeveel hebben we er nodig? Ongeveer 1 500 in totaal. Sommige scholen zijn al begonnen en andere plannen deze activiteit nog voor de herfst, de beste tijd om bomen te planten.
Aan het einde van de mobiliteitsweek was er een Fugger Forum, waarbij presentaties van studenten over de sporen van Jacob Fugger in individuele landen en twee lezingen door experts uit het gastland live werden uitgezonden. De eerste was van Doc. Stanislav Jeleň. De aanwezigen kwamen meer te weten over de milieubelasting van mijnbergen, specifiek in Ľubietová. Aangezien de leerlingen deze locatie dinsdag persoonlijk hadden verkend, was het voor hen gemakkelijk om de geheimen van alle gepresenteerde chemische formules en gegevens te doorgronden. JUDr. Martin Kvietok presenteerde Jakub Fugger op interessante wijze vanuit het perspectief van de moderne wereld van vandaag – hoe hij en zijn samenleving eruit zouden zien als hij in de 21ste eeuw zou leven.
De cirkel is rond. Niet alleen symbolisch. De presentatie van de Slowaakse sporen van de protagonist van het project riep onder andere de vraag op of Jakub Fugger ooit in Banská Bystrica is geweest en zijn zakenpartner Ján Thurzo persoonlijk heeft ontmoet. Tot voor kort is hier geen tastbaar bewijs van gepubliceerd. Tot vrijdag 20 mei 2023, toen onze school een uniek geschenk ontving – een kopie van een archiefstuk uit het familiearchief van de familie Fugger uit Augsburg, dat de persoonlijke ontmoeting van deze twee heren op stadsgrond in 1507 bevestigt. Een prachtige verrassing voor de studenten en docenten, maar ook voor onze eregasten en de projectpartners. Dat is waar Erasmus om draait. Het verandert mensen en opent nieuwe horizonten, nieuwe mogelijkheden. We waren erg dankbaar dat we daar deel van uit mochten maken. En samen hebben we het gevierd tijdens het afsluitende megafeest in de schoolkantine met heerlijke catering uit de keukens van alle deelnemende leerlingenouders. Dank jullie wel, zonder jullie hadden we het niet kunnen doen.
teacher (English, German) from Banská Bystrica (Slovakia)